Reklam
Google onay

Bilim

Yozgatayaklanmasıturkk

Yozgat Ayaklanması

İç Cephe-Ayaklanmalar

Bölge Yozgat, Tokat, Sivas

Sonuç Ayaklanma bastırıldı.


Taraflar

Çapanoğulları

Yozgat Ayaklanması veya Çapanoğlu Ayaklanması, Türk Kurtuluş Savaşındaki ayaklanmalardan birisidir.

Milli Mücadele' ye karşı bölgedeki ilk huzursuzluklar, Yozgat'ın dışında, Yıldızeli'nde başladı. Postacı Nazım ve Kara Mustafa adlı kişiler, Yıldızeli, Akdağmadeni arasındaki köylerde, Milli Mücadele aleyhinde propaganda faaliyetlerine hız verdiler.

Bu arada Çapanoğullarından Celal, Edib ve Halit Beyler, Milli Mücadele'nin önemini kavrayamadılar.

Milli Mücadele ile ilgili Temsil Heyeti, 19 Mart 1919'da Ankara'da toplanacaktı. Bu Temsil Heyeti'ne, Yozgat'dan gönderilecek kişilerin seçimi için, Yozgat'taki aklı başında kişilerin toplanması gerekiyordu.

Yapılan toplantı çok tartışmalı geçti. Çapanoğlu Celal ve Edip beyler "böyle bir meclis ve seçim, kanunlara aykırıdır. Bu padişaha karşı gelmektir" diyerek toplantıyı terk ettiler.

Mustafa Kemal Paşa, Çapanoğulları' nın nüfuzunun, Milli Mücadele için çok değerli olduğunu biliyordu. Yozgat Mebuslarından. Çapanoğullarına memleketin durumlarını anlatmalarını ve onları, Milli Mücadele' ye destek için ikna etmelerini" istedi. Fakat mebuslar bu konuda başarılı olamadılar. Bu başarısızlıkta, zamanın Yozgat'ındaki ilim erbabı geçinenlerin gafleti, fitnelikleri de etkili oldu. İki tarafa da asılsız laf getirip götürenler, kışkırtanlar oldu. Bölücü fitne takımı, Çapanoğullarının hep "isyan edecekleri" tezini, Ankara Hükümeti nezdinde işlediler. Çapanoğulları ailesi bırakılarak, adeta isyana itildiler.

Çapanoğulları, Ankara hükümetinin emirlerini dinlemedi. Hükümet de, Çapanoğulları' nın tevkif edilerek Ankara'ya gönderilmelerini emretti. Tevkif edileceklerini öğrenen Çapanoğulları, yanlarına ailelerini alarak Yozgat'ı terk ettiler. Daha sonra Yozgat' da sıkıyönetim ilan edildi. Komutanlığına da Kılıç Ali Bey getirildi.

Bu arada Çapanoğulları da etraflarına adam toplamaya başladılar. 13 Haziran 1920'de Sorgun'u basarak, 14 Haziran' da Yozgat'ı ele geçirdiler. Kılıç Ali Bey, olaylara müdahale edemedi. Üstelik müfrezesini Akdağmadeni'ne çekerek, isyancılara cesaret vermiş oldu. Çevre illerdeki karışıklık ve isyanlar, durumu daha da vahim bir hale getirmişti. Çapanoğulları' nın diğer fertleri ve Yozgatlılar olaylara karışmadılar.

Çevredeki karışıklıklar ve Yozgat'ın durumu Ankara'da görüşüldü. Çerkez Ethem Kuvvetleri'ne, isyanı bastırması için emir verildi. 20 Haziran 1920'de yola çıkan Ethem kuvvetleri, 23 Haziran sabahı Yozgat'a geldi. O ana kadar Yozgat' da bulunan Çapanoğulları, top sesleri ile birlikte kenti terkettiler.

Çerkez Ethem iki saatte Yozgat'ı ele geçirdi. Üç-beş Ermeni evi dışında bu kuvvetlere ateş eden olmadı.

İsyancıların Alaca'da toplandığı haberini alan Ethem Bey, Arapseyf yakınlarında bu asileri yok etti. Bu arada Ankara'dan, İsyandan sorumlu tuttuğu Ankara Valisi Yahya Galip Bey'in Yozgat'a gönderilmesini istedi.

Ethem Bey'in niyeti, Yahya Galip Bey'i idam etmekti. Mustafa Kemal Paşa bunu sezdi. İyi bir devlet adamı olan Ali Galip Bey'i Çerkez Ethem'e göndermedi. Ethem Bey, meclis ve Mustafa Kemal Paşa aleyhinde laflar etti. Nazik bir dönem olduğu için, Mustafa Kemal Paşa, bu sözleri duymazlıktan geldi.

Çerkez Ethem 9 Temmuz 1920' de Yozgat' dan ayrılırken, emrindeki çete tam bir soygun olayı gerçekleştirmişlerdir. Daha sonra çıkan bir kanunla, isyana adı karışan ve hatalarını anlayan Çapanoğulları, Mustafa Kemal Paşa Meclis tarafından affedildiler. Hepsi devletin birer memuru olarak emekli olmuşlardır. Sadece Halit Bey affa inanmamış ve yakalanarak idam edilmiştir.

Üzerine büyük bir orduyla gidilen isyanın, iki saat gibi kısa bir zamanda bastırıldığını, Çerkez Ethem' in Ankara'ya çektiği telgraftan öğreniyoruz.

Değişik zamanlarda, tutarsız çete zihniyetiyle, Mustafa Kemal Paşa' ya da zorluklar çıkaran Çerkez Ethem, Yozgat' da da, gereksiz idam ve soygunlar yaptırmıştır.

Ali Fuat Cebesoy Paşa' nın hatıralarında "Çerkez Ethem' in askerleri, Yozgatlı gelin ve kızların çeyizlerinden soydukları altınları, Karacabey çarşısında harcamakla bitiremediler" şeklinde yazmaktadır. Yozgat'ın bugünkü ekonomik geriliğinde, öz sermayesinin olmayışının etkisi vardır, işte Çerkez Ethem o gün Yozgat'ın öz sermayesini Yozgat'dan götürmüştür.

İsyan olayı kapandıktan sonra, Türk Milleti, Mustafa Kemal Paşa' nın önderliğinde, büyük bir istiklal mücadelesi vermiştir. Yozgatlılar, bu büyük mücadele de, hep ön saflarda yer almışlardır.
Bugün 1 ziyaretçikişi online oldu
1 2 3 4 5